W Polsce przedsiębiorcy mogą wybierać spośród wielu form prawnych działalności gospodarczej, a właściwy wybór ma kluczowe znaczenie dla obowiązków podatkowych, składek ZUS oraz odpowiedzialności właścicieli firmy.
W artykule podpowiemy w jaki sposób w Polsce ograniczyć obciążenia związane z prowadzeniem firmy lub w jaki sposób poprowadzić całkowicie legalnie i zgodnie z przepisami firmę bez ZUS, taka możliwość bowiem nadal istnieje po Polskim Ładzie.
SPIS TREŚCI
I. Rodzaje form działalności w Polsce
II. Firma Bez ZUS: Jak Uniknąć Składek ZUS?
1) Spółka z o.o. jako Firma Bez ZUS
2) Prosta Spółka Akcyjna (PSA) jako Firma Bez ZUS
3) Działalność Nierejestrowana jako alternatywa dla Firmy Bez ZUS
III. Najkorzystniejsza forma prawna dla firmy bez zus - mikro spółka z o.o.
IV. Fakturomania jako system dla księgowości sp. z o.o.
I. Rodzaje form działalności w Polsce
Formy prowadzonej działalności możemy wyróżnić ze względu na źródło ich regulacji, tutaj wyróżniać będziemy trzy najważniejsze ustawy je regulujące tj.
1) Kodeks cywilny,
2) Prawo przedsiębiorców oraz
3) Kodeks spółek handlowych.
A. Wynikające z przepisów prawa przedsiębiorców lub kodeksu cywilnego
Najpowszechniejszymi oraz najbardziej znanymi formami prowadzenia firmy są te wskazane w kodeksie cywilnym oraz prawie przedsiębiorców. Tutaj będziemy wyróżniali firmy w postaci:
1) Jednoosobowej działalności gospodarczej
Jednoosobowa działalność gospodarcza lub tzw. JDG, to najprostsza i najpopularniejsza forma działalności, gdzie właściciel działa pod swoim imieniem oraz nazwiskiem oraz odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania firmy.
2) Spółki cywilnej
Często występująca forma działalności współprowadzonej przez co najmniej dwie osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Spółka cywilna opiera się na zawarciu umowy cywilnoprawnej regulującej jakie przedsięwzięcie osoby te będą prowadzili. Każdy ze wspólników spółki cywilnej podlega pod ZUS oraz ponosi odpowiedzialność za jej zobowiązania.
B. Wynikające z kodeksu spółek handlowych
Trochę mniej znane, również bardziej sformalizowane z uwagi na kodyfikację, dobierane ze względu na rodzaj wykonywanej działalności.
1) Spółki osobowe
Które co do zasady charakteryzują się osobistym zaangażowaniem wspólników uczestniczących w działalności spółki. Spółki osobowe nie mają osobowości prawnej, ale mogą we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Wspólnicy spółek osobowych ponoszą subsydiarną (w uproszczeniu w kolejności najpierw spółka, potem wspólnik) odpowiedzialność za zobowiązania spółki. To wspólnicy również najczęściej prowadzą sprawy spółki.
a) Spółka jawna
Najprostsza forma spółki osobowej, w której wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, bez ograniczeń. Spółka jawna nie wymaga wniesienia kapitału zakładowego przy jej zakładaniu.
b) Spółka partnerska
Przeznaczona dla osób wykonujących wolne zawody (np. lekarze, prawnicy). W spółce partnerskiej każdy partner odpowiada za swoje działania, ale nie odpowiada za błędy pozostałych wspólników.
c) Spółka komandytowa
Posiadająca dwa typy wspólników:
komplementariusza, który odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem oraz
komandytariusza, którego odpowiedzialność ograniczona jest do wysokości wniesionego wkładu.
d) Spółka komandytowo-akcyjna
Łączy cechy spółki komandytowej i akcyjnej. Wspólnikami są komplementariusze, odpowiadający całym majątkiem, oraz akcjonariusze, których odpowiedzialność ogranicza się do wniesionego kapitału.
2) Spółki kapitałowe
Jest to rodzaj spółek, w których główną rolę odgrywa kapitał wniesiony przez wspólników. W spółkach kapitałowych odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jest ograniczona do wniesionego wkładu, co oznacza, że nie odpowiadają oni własnym majątkiem za długi spółki.
Cechą charakterystyczną spółek kapitałowych jest utworzenie odrębnego bytu prawnego, zatem posiadanie osobowości prawnej. Powoduje to, że spółka działa jako odrębny podmiot prawny od wspólnika albo akcjonariusza. Sprawy spółki są prowadzone przez zarząd, który ją kieruje i reprezentuje. Utworzenie odrębnego bytu prawnego oznacza zatem stworzenie podmiotu, który ma własny majątek, własną zdolność prawną, oraz działa pod własną Firmą. Wspólnicy nie odpowiadają swoim majątkiem osobistym za zobowiązania spółki.
a) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.)
Jedna ze zdecydowanie najczęściej wybieranych form działalności gospodarczej w Polsce. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do wysokości wniesionego kapitału zakładowego. Spółka posiada osobowość prawną, co oznacza, że może zawierać umowy, nabywać prawa i być pozywana. Minimalny kapitał zakładowy to 5000 zł, a spółką kieruje Zarząd na zasadach określonych w umowie spółki.
b) Spółka akcyjna (S.A.)
Forma spółki przeznaczona dla dużych przedsiębiorstw. Wspólnicy (akcjonariusze) odpowiadają za zobowiązania spółki wyłącznie do wysokości wniesionego kapitału. Minimalny kapitał zakładowy to 100 000 zł, spółką kieruje Zarząd.
c) Prosta spółka akcyjna (PSA)
Forma spółki kapitałowej wprowadzona z myślą o startupach. Charakteryzuje się minimalnym kapitałem zakładowym (1 zł), uproszczonymi procedurami i większą elastycznością w zarządzaniu oraz emisją akcji względem Spółki Akcyjnej.
II. Firma Bez ZUS: Jak Uniknąć Składek ZUS?
Dla wielu przedsiębiorców, jednym z najważniejszych aspektów przy wyborze formy prawnej działalności gospodarczej jest możliwość uniknięcia lub znacznego ograniczenia składek ZUS wraz z zachowaniem swobody w wyborze form współpracy ze spółką. Obecnie w roku 2025 po wprowadzeniu "Polskiego Ładu" istnieją już właściwie tylko trzy formy działalności, które pozwalają na w pełni legalne ograniczenie obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, a dokładnie to pozbawienie ZUS lub ograniczenie zależy od organizacji działalności tych podmiotów.
W artykule przyjrzymy się, jak prowadzić firmę bez ZUS z perspektywy możliwości jakie oferują:
1) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.),
2) Prosta spółka akcyjna (PSA) oraz
3) Działalność nierejestrowana.
Są to bowiem jedyne trzy formy (poza spółką akcyjną, która jest już zbyt sformalizowana), w których faktycznie można prowadzić działalność bez ZUSu lub znacząco go ograniczając.
1) Spółka z o.o. jako Firma Bez ZUS
Jednym z najpopularniejszych rozwiązań dla osób chcących uniknąć opłacania składek ZUS lub chcących je znacznie ograniczyć, jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.). Ustawodawca dopuszcza możliwość zawiązania spółki przez kilka lub jedną osobę. Wyróżniamy zatem spółki jednoosobowe (jednak nie jest to rozwiązanie zalecane) oraz wieloosobowe.
Spółkę można prowadzić na trzy sposoby:
i. Pierwszy standardowy przez nawiązanie ze spółką różnych form współpracy (tutaj wystąpią najczęściej jakieś drobne ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne) i z tytułu tych współprac otrzymywać wynagrodzenie.
ii. Drugi przez wyłączną wypłatę dywidendy bez wyżej wymienionych form współpracy - tym sposobem można nie zapłacić złotówki ZUSowi, jednak taki sposób prowadzenia spółki jest obarczony efektywnym opodatkowaniem wynoszącym 26,29% (co i tak w porównaniu w stosunku do łącznych kosztów z ZUS lub w stosunku do JDG wychodzi korzystniej).
iii. Trzeci przez tryb mieszany czyli połączenie form współpracy razem z wypłatą dywidendy (chyba najczęściej spotykany, jest też najbardziej naturalny).
Jednocześnie podpowiadamy, że symulacje podatkowe dla prowadzonej spółki znajdują się w materiale Dlaczego mikro sp. z o.o. to najkorzystniejsza forma prowadzonej działalności? Podatki w sp. z o.o.
Sprawdźmy formy prowadzenia działalności na przykładzie, aby lepiej zrozumieć jak to wygląda i jak różni się prowadzenie firmy w JDG od sp. z o.o. w praktyce.
a) Jak wygląda firma prowadzona w formie jednoosobowej działalności gospodarczej?
Pan Jan jest programistą, który prowadzi działalność gospodarczą w przedmiocie sprzedaży oprogramowania, a dokładnie udzielania licencji na software. Dodatkowo stworzył kursy online, które można wykupić na jego platformie i czasem sporadycznie sprzedaje części komputerowe. Z prowadzonej działalności Pan Jan uzyskuje 250 000 zł netto przychodu. Prowadząc działalność Pan Jan posiada sieć kontrahentów, którym dostarcza swoje oprogramowanie. Prowadząc działalność Pan Jan ponosi pewne stałe koszty, wykorzystuje posiadaną nieruchomość dla przechowywania części towaru oraz prowadzonej administracji, otrzymuje rachunki za usługi telekomunikacyjne oraz wykorzystuje własny prywatny pojazd, który serwisuje, dodatkowo zatrudnia dwóch zdolnych uczniów lub studentów na umowę zlecenia na pół etatu pomagających mu przy działalności. Te stałe koszty wynoszą 120 000 zł netto. Pan Jan nadzoruje pracę studentów, ale sam również tworzy oprogramowanie.
b) Jak wygląda firma prowadzona w formie spółki z o.o. albo prostej spółki akcyjnej?
Pan Jan razem z małżonką jest współwłaścicielem spółki z o.o., która prowadzi działalność w przedmiocie udzielenia licencji software lub kursów online, czasem też dokonuje sprzedaży części komputerowych. Pan Jan jest członkiem zarządu tej spółki. Z prowadzonej działalności spółka uzyskuje 250 000 zł netto przychodu. Spółka prowadząc działalność posiada pewne stałe koszty, a dokładnie wynajmuje nieruchomość posiadaną przez Pana Jana dla magazynowania towarów oraz dokumentacji administracyjnej wraz z wykorzystaniem adresu dla korespondencji. Spółka posiada sieć kontrahentów, którym dostarcza swoje oprogramowanie oraz klientów nabywających dostęp do kursów online. Spółka otrzymuje również rachunki za usługi telekomunikacyjne oraz wykorzystuje prywatny pojazd Pana Jana dla prowadzonej działalności. Nieruchomość oraz pojazd Pan Jan wynajmuje spółce, a spółka zgodnie z umową najmu ma obowiązek serwisować pojazd. Dodatkowo spółka zatrudnia dwóch zdolnych uczniów lub studentów na umowę zlecenia pomagających przy działalności, Pan Jan nadzoruje pracę uczniów lub studentów, ale również sam tworzy programy.
Ze względu na zaangażowanie czasowe Pana Jana w rozwój spółki, właściciele spółki (wspólnicy) ustanowili wynagrodzenie członka zarządu Pana Jana, dodatkowo spółka nabyła od Pana Jana licencję pozwalającą na dalszą dystrybucję jego autorskiego rozwiązania. Spółka nawiązuje również co jakiś czas umowę z Panem Janem o wykonanie oprogramowania stricte na specjalne zamówienia kontrahentów spółki. Nieruchomość oraz pojazd są również wynajmowane od Pana Jana, za co otrzymuje miesięczny czynsz.
W wariancie dla spółki z o.o. pojawiają się zatem dodatkowe inne koszty, które wynikają ze specyfiki spółki. Są to koszty, które dotyczą wynagrodzenia członka zarządu lub wspólnika - Pana Jana. W przypadku jdg, dochód działalności gospodarczy jest automatycznie dochodem Pana Jana - bowiem to on działa we własnym imieniu, w przypadku spółki, Pan Jan działa w imieniu spółki, mamy do czynienia zatem z dwoma podmiotami - Panem Janem oraz spółką, której jest jednocześnie właścicielem. Istotnym jest, aby wynagrodzenia spełniały kryterium ekonomiczności oraz rynkowości.
c) Kiedy wspólnicy nie podlegają ZUS?
Obowiązek ZUS powstaje w przypadku jednoosobowej sp. z o.o., natomiast, gdy wspólników jest więcej, to spółka jest po prostu firmą bez ZUS. Oznacza to, że samo jej prowadzenie i istnienie nie rodzi żadnego obowiązku ubezpieczeniowego. W przypadku wieloosobowej spółki z o.o., wspólnicy nie są bowiem automatycznie zobowiązani do płacenia składek ZUS, to dopiero ewentualne formy współpracy ze spółką, w zależności od ich rodzaju, mogą tworzyć taki obowiązek. Do nas zatem należy wybór na jakiej zasadzie nastąpi wypłata środków ze spółki.
Tutaj właśnie w zależności od sposobu prowadzenia firmy możemy mieć spółkę z ograniczonym ZUS lub bez ZUS przykładowo:
- gdy wypłata wynagrodzenia występuje w przypadku aktu powołania, w takim wypadku pojawia się 9% składka zdrowotna,
- gdy wypłata zysku następuje przez dywidendę, w takim wypadku brak jest jakiegokolwiek ZUS,
- gdy spółkę prowadzi student do 26 roku życia, w takim wypadku mamy realny raj podatkowy - nie ma ani ZUS ani podatku.
d) Co ze spółką jednoosobową?
Podstawę oZUSowania takiej jednoosobowej spółki stanowi art. 8 ust. 6 pkt 4) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który mówi że "Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością".
Z tego właśnie względu, w przypadku braku możliwości założenia wieloosobowej spółki z o.o. alternatywę może stanowić prosta spółka akcyjna, w przypadku której jedyny akcjonariusz nie będzie podlegał pod ubezpieczenia, gdy przedmiotem wkładu do takiej spółki są aktywa inne niż jego praca.
e) Jakie inne korzyści są jeszcze z wieloosobowej spółki z o.o.?
Przede wszystkim główną zaletą wieloosobowej spółki z o.o. jest fakt, że wspólnicy nie muszą opłacać składek ZUS. Przez większą liczbę wspólników oraz osób partycypujących w biznesie można wnieść również wyższy kapitał wraz z zawiązaniem podmiotu. Kolejną jednak istotną zaletą jest utworzenie buforu - zatem podmiotu stojącego pomiędzy majątkiem osobistym człowieka (założyciela spółki) a odpowiedzialnością.
To znacząco obniża koszty prowadzenia działalności gospodarczej, a w przypadku mikro jednostki, gdzie działalność jest niewielka, sp. z o.o. jako forma prowadzenia biznesu jest po prostu bardzo atrakcyjna. Cyfry i wyliczenia to po prostu potwierdzają.
2) Prosta Spółka Akcyjna (PSA) jako Firma Bez ZUS
Prosta Spółka Akcyjna (PSA) to najmłodsza forma spółki, która zyskała popularność zwłaszcza wśród startupów. PSA jest również formą elastyczną, a kapitał zakładowy wynosi minimalnie 1 zł. Prosta spółka akcyjna jest dobrą alternatywą dla prowadzenia firmy bez ZUS, gdy nie posiadamy drugiego zaufanego wspólnika do prowadzonej działalności pozwalającego na prowadzenie działalności w formie sp. z o.o.
W przypadku PSA zamiast wspólników istnieją akcjonariusze, którzy podobnie jak wspólnicy w spółce z o.o. nie podlegają obowiązkowi opłacania składek ZUS. Spółką może kierować Zarząd, ale może zostać powołana też tzw. "Rada dyrektorów".
Mimo, że PSA oferuje wiele korzyści, takich jak uproszczone zasady funkcjonowania względem spółki akcyjnej, to prowadzenie tej formy działalności wymaga współpracy z biurem maklerskim w celu prowadzenia rejestru akcjonariuszy. Księgowość prostej spółki akcyjnej jest bardzo podobna do księgowości sp. z o.o., a formy współpracy również organizuje się na podobnych zasadach. Sam schemat działania opisany w pkt. 1) odnajduje tutaj zastosowanie.
3) Działalność Nierejestrowana jako alternatywa dla Firmy Bez ZUS
Działalność nierejestrowana to forma działalności gospodarczej, w której przedsiębiorca nie jest zobowiązany do rejestrowania firmy w CEIDG ani do opłacania składek ZUS, pod warunkiem, że jego przychody nie przekraczają określonego limitu i nie wykonuje działalności usługowej.
a) Warunki i Limity Przychodów w 2024 i 2025
W 2024 roku, aby prowadzić działalność nierejestrowaną, miesięczny przychód nie może przekroczyć 75% minimalnego wynagrodzenia brutto (czyli 3225 zł brutto). To dobre rozwiązanie dla osób chcących prowadzić małą działalność zarobkową bez formalnych obowiązków.
W roku 2025 limit będzie wynosił 3499,5 zł brutto.
b) Koszty i Obowiązki w Działalności Nierejestrowanej
Działalność nierejestrowana zwalnia przedsiębiorcę z obowiązku płacenia składek ZUS, ale wiąże się z koniecznością prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów oraz opłacania podatku dochodowego, rozliczenie następuje na zasadach ogólnych.
c) Nie każdy rodzaj działalności dla działalności nierejestrowanej
Nie każdy przedmiot działalności będzie jednak nadawał się dla działalności nierejestrowanej, tak też będzie w przypadku świadczenia usług. Jeżeli zatem przedmiotem działalności nierejestrowanej będzie świadczenie usług do, których stosuje się przepisy o zleceniu, to taka działalność będzie podlegała pod ubezpieczenia jako zleceniobiorca.
Zleceniodawca w takim wypadku w pełni przejmuje obowiązki płatnika składek i ma obowiązek w ciągu 7 dni zgłosić zleceniobiorcę do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego, a w związku z tym opłacać składki ZUS.
Z powyższego wynika, że tak na prawdę z działalności nierejestrowanej może skorzystać wyłącznie działalność w przedmiocie sprzedaży towarów. Tutaj oczywiście istnieją wyjątki, a takowym będzie posiadania statusu studenta do 26 roku życia.
III. Najkorzystniejsza forma prawna dla firmy bez zus - mikro spółka z o.o.
Spośród wszystkich dostępnych form działalności, mikro spółka z o.o. wydaje się być najkorzystniejszym rozwiązaniem dla osób, które chcą uniknąć składek ZUS i jednocześnie prowadzić działalność na większą skalę niż działalność nierejestrowana. Takie rozwiązanie sprawdzi się jeżeli mamy zaufanego wspólnika. Jeżeli jednak chcemy prowadzić działalność bardziej jednoosobowo w takim wypadku sprawdzi się prosta spółka akcyjna.
Tego rodzaju spółki pozwalają na legalne ograniczenie kosztów związanych z ZUS, a jednocześnie oferuje elastyczność i różnorodność form współpracy wraz z bezpieczeństwem prowadzenia firmy.
IV. Fakturomania jako system dla księgowości sp. z o.o.
Dla właścicieli mikro spółek z o.o. oraz prostych spółek akcyjnych prowadzenie pełnej księgowości może być wyzwaniem, ale narzędzie takie jak Fakturomania pozwala na proste i prawidłowe samodzielne rozliczenie podatkowe. Dzięki temu systemowi przedsiębiorcy mogą generować faktury, ewidencjonować przychody i koszty, sporządzać deklaracje podatkowe czy sprawozdania finansowe oraz rozliczać się z urzędem skarbowym bez konieczności korzystania z drogich usług księgowych.